حمله روسیه به اوکراین در فوریه سال ۲۰۲۲ باعث شد روند صادرات غلات و کودهای کشاورزی کاهش یابد؛ زیرا روسیه و اوکراین هر دو از جمله بزرگ‌ترین صادرکنندگان کود شیمیایی و غلات در جهان‌اند و پایین آمدن سرعت صادرات از این کشورها جهان را با تورمی کم‌سابقه در قیمت موادغذایی و مایحتاج اولیه روبرو کرد.

سازمان ملل می‌گوید در طول یک سال گذشته، به دلیل افزایش کاشت و برداشت در دیگر کشورهای تولیدکننده غلات صادراتی از جمله برزیل و لغو موانع صادراتی برای اوکراین، قیمت غلات به نرخ‌های پیش از جنگ بازگشته است، اما قیمت مایحتاج اولیه و موادغذایی در جهان همچنان روزبه‌روز افزایش می‌یابد؛ تورمی که هم دامن کشورهای در حال توسعه را گرفته و هم کشورهای پیشرفته را درگیر کرده است.

ایان میچل، اقتصاددان و یکی از مدیران برنامه اروپا در مرکز توسعه جهانی در لندن، می‌گوید: «بازارهای موادغذایی امروز به‌ قدری به هم مرتبطند که اگر قیمت در یک نقطه جهان افزایش یابد، تاثیر آن در تمامی جهان نمود خواهد داشت.»

جوزف گلوبر، اقتصاددان ارشد و کارشناس سابق در وزارت کشاورزی آمریکا، می‌گوید که بخش مهمی از افزایش قیمت موادغذایی به فرایند پس از تولید کالا و روند عرضه و توزیع آن در سوپرمارکت‌ها برمی‌گردد. او می‌گوید در ایالات متحده، قیمت موادغذایی نسبت به سال گذشته ۸.۵ درصد افزایش یافته است اما ۷۵ درصد این هزینه‌ها مربوط به پس از برداشت محصول‌اند.

به گفته این اقتصاددان، «هزینه‌های انرژی افزایش کم‌سابقه‌ای داشته و این بر هزینه توزیع محصولات و مایحتاج اولیه تاثیر فراوانی می‌گذارد».

قیمت موادغذایی در اتحادیه اروپا در ماه گذشته به‌صورت میانگین، ۱۹.۵ درصد نسبت به مدت مشابه در سال گذشته افزایش یافت. این نرخ در بریتانیا ۱۹.۲ درصد است؛ تورمی که در ۴۶ سال اخیر در این کشور بی سابقه بوده است.

گلوبر می‌افزاید: «در درازمدت کاهش قیمت موادغذایی را شاهد خواهیم بود اما این روند به‌کندی صورت می‌گیرد. دلیل اصلی این است که قیمت حامل‌های انرژی و سایر صنایع که در فرایند توزیع موادغذایی سهم دارند هم بسیار بالا رفته است.»

جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، یکی از دلایل عمده ماندگاری تورم کم‌سابقه را «مونوپل شدن (انحصار) صنعت توزیع موادغذایی در دست چند غول چندملیتی آمریکایی» می‌داند.

کاخ سفید سال گذشته از چهار شرکتی که توزیع انحصاری ۸۵ درصدی گوشت گاو آمریکا در اختیار آن‌ها ست، شدیدا انتقاد کرد و انحصار تجارت را خلاف قوانین رقابتی آمریکا خواند. همین چهار شرکت ۷۰ درصد عرضه  گوشت خوک در بازار و ۵۴ درصد توزیع انحصاری بازار مرغ ایالات متحده را در اختیار دارند.

با این حال جوزف گلوبر که اکنون محقق ارشد موسسه تحقیقات سیاست تغذیه است، اعتقاد دارد نمی‌توان فرضیه «تاثیر انحصار بازار بر ماندگاری تورم در صنعت کشاورزی» را پذیرفت. او می‌گوید تردیدی نیست که شرکت‌های بزرگ از روزهای نخست تورم بهره می‌برند و سود کلان به جیب می‌زنند اما با گذشت زمان، سود آن‌ها کم می‌شود و در بسیاری از موارد، ادامه وضع موجود به ضرر آن‌ها است.